Source:Standardy edukacji seksualnej w Europie

Standardy edukacji seksualnej w Europie, to dokument przygotowany przez WHO. Strona ta ma za zadanie dokładniejsze przybliżenie tego co w dokumencie znajduje się w rzeczywistości, ze szczególnym uwzględnieniem części, które starano się podkolorować, aby wzbudzić kontrowersje.

Przedmowa

Przedmowa mówi o wyzwaniach ze zdrowiem seksualnym, przed którymi staje Światowa Organizacja Zdrowia. Wśród nich wymienione są wzrost liczby zakażeń HIV i występowanie innych chorób przenoszonych drogą płciową, niechciane ciąże nastolatek czy przemoc seksualną. Za cel stawiane jest rozwinięcie u dzieci i młodzieży pozytywnego i odpowiedzialnego nastawienia do seksualności, co pozwoli im na bycie odpowiedzialnym nie tylko w odniesieniu do siebie, ale także w odniesieniu do innych osób będących członkami społeczeństwa, w którym żyją oraz przygotowanie zestawu rekomendacji na poziomie Europejskim. Edukacja seksualna ma zapewniać dzieciom i młodym osobom bezstronne, zgodne pod względem naukowym informacje dotyczące wszystkich aspektów seksualności, a równocześnie pomagać im rozwinąć umiejętności radzenia sobie z tymi informacjami.

Dokument mówi o trudnościach we wprowadzaniu edukacji seksualnej do szkół, spowodowanych lękiem oraz błędnymi wyobrażeniami na jej temat .

Wstęp

Opis sytuacji i cel pracy

Dokument informuje o swojej generalnej roli. Mówi o możliwości użycia go w celu przekonania polityków o znaczeniu edukacji seksualnej. Zaznacza też, że przedstawione w standardach założenia powinny zostać dostosowane do konkretnych potrzeb oraz istniejącej w poszczególnych krajach sytuacji. Standardy mogą być pomocne w określeniu kolejnych etapów w dojściu do postrzegania edukacji seksualnej w sposób holistyczny, a także mogą stanowić konkretne wytyczne do określenia efektów uczenia się – a zatem integralnych części każdego programu nauczania.

Następnie tłumaczona jest potrzeba edukacji seksualnej jako następstwo zmian ostatnich dziesięcioleci – globalizacji, migracji różnych grup odmiennych kulturowo i religijnie, rozwoju mediów, szczególnie internetu i telefonii komórkowej. A także z pojawieniem się wirusa HIV, rosnącymi problemami z wykorzystywaniem seksualnym dzieci i młodzieży oraz zmianą podejścia do zagadnień dotyczących seksualności i zachowań seksualnych młodych osób. Wyzwania te wymagają opracowania skutecznych strategii umożliwiających młodym ludziom radzenie sobie z własną seksualnością w bezpieczny i zadowalający sposób. Sformalizowana edukacja seksualna umożliwia dotarcie do większości grup docelowych.

Formalna i nieformalna edukacja seksualna

Podrozdział mówi o potrzebie obu typów edukacji seksualnej, listując role i wyzwania z nimi związane.

Różnorodność w podejściu do edukacji seksualnej w Europie

Podrozdział ten zaczyna od zaznaczenia różnic pomiędzy krajami w tym, w jakim wieku dzieci zaczynają edukację seksualną. Podkreśla jednak, że różnice te często wynikają z rozumienia czym edukacja seksualna jest i kraje, które zaczynają wcześniej, rozumieją ją bardziej w kontekście związków międzyludzkich. Dokument mówi, że tak rozumiana edukacja seksualna powinna być elementem wychowania przez rodziców, już od narodzin poprzez wiedzę o kontaktach cielesnych, cieple, bliskości i wynikającej z nich przyjemności.

Następnie podkreślona jest potrzeba dostosowania edukacji seksualnej do wieku czy raczej rozwoju. Oznacza to, chociażby niewnikanie w szczegóły, które na danym etapie są zbędne. Jako przykład odpowiedzi na pytanie "skąd się biorą dzieci" zadane przez czterolatka, podano "z brzuszka mamy" jako wystarczającą. Za nieodpowiednie uznano odpowiedź "jesteś jeszcze za mały na takie pytania".

Edukacja seksualna jako przedmiot wielodyscyplinarny

Podrozdział zaczyna się od wymienienia przedmiotów, takich jak biologia, wiedza o społeczeństwie, nauki społeczne, przedmioty dotyczące promocji zdrowia, filozofia, religia, języki czy zajęcia sportowe jako takie, w ramach których zagadnienia edukacji seksualnej są realizowane. Zaznaczono jak różnice w dziedzinie wpływają na omawiane zagadnienia oraz metody nauczania. Biologia i nauki medyczne dotyczą przede wszystkim aspektów fizycznych, podczas gdy nauki humanistyczne większą uwagę poświęcają kwestiom socjologicznym, interaktywnym lub też moralnym i etycznym. Dokument promuje powierzenie edukacji seksualnej różnym nauczycielom lub zatrudnienie specjalistów spoza szkoły. Jako przykłady takich specjalnie przeszkolonych do prowadzenia edukacji seksualnej podano lekarzy, pielęgniarki, położne, specjalistów pracujących z młodzieżą i psychologów.

Wg dokumentu istotne jest dążenie, aby edukacja seksualna była przedmiotem obowiązkowym, ze względu na uwagę, jaka jest poświęcana na przedmiot. Mowa jest także o panującym trendzie, uniemożliwiania wypisywania się z tych zajęć. Wspomniano, że wielu rodziców jest to na rękę, ponieważ zwalnia ich to z obowiązku samodzielnego omawiania tych tematów z dziećmi. Podkreślono, że przedmiot ten rzadko kończy się egzaminem i postuluje, że zwiększyłoby to zainteresowanie uczniów.

Podrozdział zachęca też do współpracy szkoły z rodzicami oraz podkreśla, że szkoła nie jest jedyną instytucją biorącą udział w edukacji seksualnej uczniów.

Europa w perspektywie globalnej

Tekst dzieli rodzaje edukacji seksualnej prowadzonej na świecie na 3 typy:

1. Ograniczające się do abstynencji
2. Ogólne, mówiące o abstynencji oraz antykoncepcji
3. Holistyczne, zawierające elementy programów typu 2., ale przedstawiające je w szerszej perspektywie w odniesieniu do wzrostu i rozwoju osobniczego oraz seksualnego

Tekst przywołuje badania pokazujące, że edukacja skupiona na abstynencji nie wywiera korzystnego wpływu na zachowania seksualne bądź też na ryzyko wystąpienia ciąży u nastolatek, w przeciwieństwie do edukacji ogólnej.

Równoległe inicjatywy międzynarodowe w podejściu do edukacji seksualnej

Wymienione są tu inne inicjatywy zajmujące się zdrowiem seksualnym

• Dokument WHO z 2001 r. – Europejska Regionalna Strategia WHO na rzecz Zdrowia Seksualnego i Prokreacyjnego
• Konferencja Federalnego Biura ds. Edukacji Zdrowotnej w Kolonii oraz Biura Regionalnego Światowej Organizacji Zdrowia dla Europy z 2006 r. – Edukacja seksualna młodzieży w wielokulturowej Europie – przygotowano tam Dokumenty krajowe dotyczące edukacji seksualnej młodzieży w Europie
• projekt SAFE (Sexual Awarness for Europe – Świadomość seksualna w Europie)
• Wytyczne do prowadzenia edukacji seksualnej – przygotowane w 2009 r. przez UNESCO
• Przygotowany w 2009 r. przez Radę Ludnościwą podręcznik – To wszystko stanowi jeden program nauczania. Wytyczne i zakres działań dla skonsolidowanego podejścia do edukacji w zakresie seksualności, płci, HIV i praw człowieka

Seksualność, zdrowie seksualne i edukacja seksualna – definicje i pojęcia (koncepcje)

Rozdział zaczyna od podania definicji, o które się opiera:

• Płeć (sex) – odnosi się do biologicznej charakterystyki definiującej ludzi, jako kobiety bądź mężczyzn (...).
• Seksualność stanowi kluczowy aspekt istnienia człowieka w trakcie jego życia i dotyczy płci, tożsamości i ról płciowych, orientacji seksualnej, erotyzmu, przyjemności, intymności oraz prokreacji. Seksualność jest odczuwana i wyrażana w myślach, fantazjach, pragnieniach, wierzeniach, postawach, wartościach, zachowaniach, praktykach, rolach i związkach. Podczas gdy seksualność może obejmować wszystkie te aspekty, nie wszystkie one są doświadczane bądź wyrażane. Na seksualność wpływają interakcje pomiędzy czynnikami biologicznymi, psychologicznymi, społecznymi, ekonomicznymi, politycznymi, etycznymi, prawnymi, historycznymi religijnymi i duchowymi.
• Zdrowie seksualne jest dobrostanem fizycznym, emocjonalnym i społecznym w odniesieniu do seksualności; nie jest jedynie brakiem choroby, zaburzeń funkcji bądź ułomności. Zdrowie seksualne wymaga pozytywnego i pełnego szacunku podejścia do seksualności oraz związków seksualnych, jak również do możliwości posiadania dających przyjemność i bezpiecznych doświadczeń seksualnych, powinno być wolne od przymusu, dyskryminacji i przemocy. Aby osiągnąć i utrzymać zdrowie seksualne, prawa seksualne powinny być respektowane, chronione i spełniane.
• Prawa seksualne obejmują prawa człowieka uznane w prawie krajowym, międzynarodowych dokumentach dotyczących praw człowieka oraz w innych dokumentach dotyczących konsensusów w tym zakresie. Obejmują one prawa wszystkich osób, wolnych od przymusu, dyskryminacji i przemocy do:
  • dostępu do najlepszych istniejących standardów zdrowia seksualnego, łącznie z dostępem do opieki zdrowotnej dotyczącej zdrowia seksualnego i prokreacji;
  • szukania, otrzymywania i rozpowszechniania informacji związanych z seksualnością;
  • edukacji seksualnej;
  • respektowania integralności cielesnej;
  • wyboru partnera;
  • decydowania o tym, czy być aktywnym seksualnie, czy nie;
  • związków seksualnych opartych na obopólnej zgodzie;
  • małżeństw zawartych za obopólną zgodą;
  • decydowania o tym, czy chce się posiadać dzieci, czy nie, a jeśli tak, to kiedy; oraz do prowadzenia satysfakcjonującego, bezpiecznego i sprawiającego przyjemność życia seksualnego.

Zaznaczono również, że niektóre z tych praw dotyczą tylko osób dorosłych. Wspomniano też uznane przez Konwencję ONZ o Prawach Dziecka prawo do informacji. Artykuł 19 dotyczy obowiązku państw do zapewnienia dzieciom wiedzy umożliwiającej ochronę, między innymi przed wykorzystaniem seksualnym.

O podobnym prawie mówi Deklaracja Praw Seksualnych, przyjętym przez Międzynarodowa Federacja Planowanego Rodzicielstwa, a o istocie praw seksualnych Światowe Stowarzyszenie na rzecz Zdrowia Seksualnego.

Edukacja seksualna jest definiowana przez dokument następująco

Edukacja seksualna oznacza naukę o kognitywnych (poznawczych), emocjonalnych, społecznych, interaktywnych i fizycznych aspektach seksualności.

Edukacja seksualna rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie i prowadzona jest dalej w okresie młodzieńczym oraz w okresie dorosłości. W przypadku dzieci i młodzieży jej celem jest wspieranie i ochrona rozwoju seksualnego.

Edukacja seksualna stopniowo wyposaża dzieci i młode osoby oraz daje im możliwość zdobycia informacji, umiejętności i pozytywnych wartości, umożliwiając im zrozumienie i cieszenie się własną seksualnością, tworzenie bezpiecznych i spełnionych związków, a także podjęcie odpowiedzialności za zdrowie seksualne i dobre samopoczucie zarówno własne, jak również innych osób.

Odpowiednia edukacja seksualna umożliwia im dokonywanie wyborów poprawiających jakość ich życia i przyczyniających się do stworzenia wrażliwego i sprawiedliwego społeczeństwa.

Wszystkie dzieci i młodzież mają prawo do dostosowanej do wieku edukacji seksualnej.

Zgodnie z tą defi nicją podstawowym celem edukacji seksualnej jest skupienie się na seksualności jako pozytywnym ludzkim potencjale i źródle satysfakcji i przyjemności. Jasno uznawana potrzeba zdobycia wiedzy i umiejętności niezbędnych do zapobiegania chorobom staje się celem drugorzędnym w stosunku do tego ogólnie pozytywnego podejścia. Co więcej, edukacja seksualna powinna opierać się na zaakceptowanych na arenie międzynarodowej prawach człowieka, a w szczególności prawie do wiedzy, które poprzedza zapobieganie chorobom.

Racjonalne uzasadnienie potrzeby prowadzenia edukacji seksualnej

Zasadnicze rozważania dotyczące edukacji seksualnej

Artykuł zaznacza, że seksualność stanowi kluczową część bycia człowiekiem, a edukacja seksualna pomaga w przygotowaniu młogych ludzi do życia, budowania i utrzymywania satysfakcjonujących związków.

Kolejnym punktem jest prawo do informacji.

Dokument zaznacza, że nieformalna edukacja seksualna jest często niewystarczająca z powodu braku wiedzy czy tego, że młodzi ludzie często nie chcą uczyć się o temacie od rodziców.

Zaznaczono też ryzyko nieprawdziwych, niewyważonych lub nierealistycznych informacji, na które łatwo trafić.

Na koniec zaznaczono potrzebę promocji zdrowia seksualnego, jako środka pomagającego zapobiegać chorobom.

Psychoseksualny rozwój dzieci

Tutaj wymienione są zachowania i rozwój seksualny widoczne u dzieci w danych przedziałach wiekowych. Podrozdział ten nie zawiera rekomendacji na temat edukacji, a jedynie opis rozwoju występujący od niej niezależnie. Dokument listuje najstępujące zmiany:

Faza 1. Wiek od 0 do 3 lat

• Rozwój seksualności dziecka rozpoczyna się w momencie urodzenia.
• Skupienie na zmysłach umożliwiające doświadczenia uczuć komfortu i bezpieczeństwa. Podkreślenie istoty tulenia i pieszczenia dziecka z uwagi na tworzenie w ten sposób fundamentów do zdrowego rozwoju społecznego i emocjonalnego.
• Aktywność dotykowa, wzrokowa i słuchowa. Dotykanie swoich ciał, w tym często niecelowo narządów płciowych.
• Świadomość siebie, różnic pomiędzy nimi a innymi dziećmi i dorosłymi. Rozwijanie tożsamości.
• Świadomość istnienia chłopców i dziewczynek. Rozwój tożsamości płciowej.
• Ciekawość własnego ciała i osób z otoczenia. Badanie własnych narządów płciowych i pokazywanie ich.
• Umyślne dotykanie własnych narządów płciowych dla przyjemności.
• Duża potrzeba kontaktu fizycznego, przytulania się, siadania na kolanach.
• Uczenie się czego nie wolno robić (norm społecznych).

Faza 2. Dzieci w wieku od 4 do 6 lat

• Większy kontakt z innymi ludźmi. Nauka tego jak się zachowywać.
• Uczenie się, że dorośli nie pochwalają eksponowania i dotykania siebie i innych.
• Badanie ciała własnego i innych w kontekście zabawy np. w mamę i tatę lub w lekarza. Początkowo jawnie, później często w sekrecie.
• Powtarzanie brzydkich wyrazów, jako że wywołuje to reakcje.
• Zadawanie pytań o to skąd biorą się dzieci.
• Zaczęcie odczuwania wstydu i ustalanie granic.
• Rozumienie, że jest się chłopcem lub dziewczynką.
• Rozwijanie koncepcji ról społecznych ze względu na płeć.
• Zawieranie przyjaźni z dziećmi, najczęściej obu płci.
• Mówienie, że jest się zakochanym. Najczęściej myląc miłość z przyjaźnią lub sympatią.

Faza 3. Wiek od 7 do 9 lat

• Uczucie nieswojości, gdy jest się nago w towarzystwie obcych.
• Zadawanie mniejszej ilości pytań związanych z seksem. Nie ze zwględu na mniejszą ciekawość, a zorientowanie się, że jest to temat niewygodny.
• Fantazjowanie. Często mieszające się z rzeczywistością lub dotyczące zakochań. Czasem tego jak to jest zakochać się w osobie tej samej płci.
• Podział na grupy chłopców i dziewcząc, oceniające się nawzajem.
• Prześciganie się z innymi dziećmi. Pokazywanie własnej dorosłości i mądrości.
• Doświadczenie uczucia, że jest się zakochanym.

Faza 4. Wiek od 10 do 15 lat

• Rozpoczęcie wieku dojrzewania i hormonów płciowych.
• Większe zainteresowanie seksualnością dorosłych. Fantazjowanie na temat seksualności.
• Pierwsze kroki dotyczące miłości.
• Zwiększenie częstości masturbacji. U chłopców w większym stopniu.
• Niepewność w odniesieniu do własnego ciała.
• Przyzwyczajenie do zmian spowodowanych dojrzewaniem. Często czucie się z tego powodu nieswojo.
• Rozwijanie seksualnego wizerunku samych siebie.
• Wrażliwość na opinie innych osób.
• Zaczęcie postrzegania innych jako atrakcyjnych seksualnie.
• Odkrywanie własnej orientacji seksualnej.
• Pierwsze poważne zakochania.
• Flirtowanie i tworzenie pierwszych związków.
• Doświadczenie w całowaniu, pieszczotach, pettingu.

Faza 5. Wiek od 16 do 18 lat

• Większa niezależność.
• Wyraźniejsze uświadomienie swojej orientacji seksualnej.
• Eksperymenty ze związkami.
• Zdobywanie doświadczenia seksualnego.
• Rozwój seksualny w kolejności: całowanie, dotykanie i pieszczenie przez ubrania, nago, stusunki seksualne, seks oralny i analny.
• Większe doświadczenie w układaniu relacji w związku. Wyrażanie życzeń i wyznaczanie granic.